قوانین مهریه

کابین یا مهریه چیست ؟

آنچه که مرد به هنگام اجرای صیغه نکاح، به زنش می‌دهد که نشان‌دهنده قصد او برای نکاح باشد در اصطلاح مَهریه یا صداق نامیده می‌شود

شکل کهن‌تر مَهریه با عنوان کابین به مالی گفته می‌شود که مرد در هنگام وقوععقد نکاح ایرانی یا اسلامی  به زن خود می‌پردازد یا مکلف به پرداختِ آن می‌شود.

نوعی از مَهریه در آیین یهود هم وجود دارد اما عندالمطالبه نیست بلکه در زمانی که نکاح با طلاق یا فوت شوهر منحل شود به زن پرداخت خواهد شد.

براساس فلسفه اولیه تعیین مهریه، مهر نوعی هدیه، پیشکش، اعطای بدون عوض و از روی صداقت (صداق) به صورت نقدی با تأکید بر معادل و ویژگی معنوی و فرامادی آن بوده‌است. 

قرآن مهر زن را «صداق» نامیده‌است، از آن جهت که پرداخت آن نشان صدق ادعای مرد در عشق و علاقه به همسرش است

انواع مهریه

مهر انواع و اقسام مختلفی دارد که عبارتند از :

۱.مهرالسنه یا مهر محمدی : مهری است که پیامبر اسلام (ص) برای حضرت فاطمه (س) مقرر کردند و آن عبارت است از دویست و شصت و دو مثقال و نیم پور نقره مشکوک است.
۲ .مهرالمسمی : عبارت است از میزان مالی که به عنوان مهریه در عقد نکاح ذکر می گردد و مورد توافق زوجین است و یا مهری است که در عقد نکاح تعیین شده یا تعیین آن به عهده شخص ثالثی گذارده شده است. تعیین میزان مهر مطابق ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی منوط به تراضی طرفین است و محدودیتی در این خصوص در قانون پیش‌بینی نشده‌است؛ و طبق ماده ۱۰۷۹ قانون مدنی، مهر باید بین طرفین تا حدی که رفع جهالت آن‌ها بشود، معلوم باشد

۳. مهرالمثل: هرگاه در عقد نکاح در زمان عقد مهریه تعیین نشود، زوجین می توانند پس از وقوع عقد با توافق مهریه تعیین نمایند. حال اگر قبل از تراضی برای تعیین مهریه نزدیکی شود زوجه مستحق مهرالمثل است. مهرالمثل عبارت است از مال که با در نظر گرفتن وضع خانوادگی زوجه و حال اقران و نزدیکان زوجه جهت مهر تعیین می شود. مهریه که در نکاح معوضه البضع پس از وقوع نزدیکی و قبل از توافق بر مهر معین برحسب شرافت و اوضاع و احوال زوجه به او داده می شود. (ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی)

۴. مهرالمتعه: هرگاه در عقد نکاح مهر تعیین نشود و زوج مصمم باشد که زوجه را قبل از نزدیکی طلاق دهد مقداری را به عنوان مهر تعیین و به زوجه پرداخت می کنند و این مبلغ بستگی به وضعیت مالی زوج دارد. برخلاف مهرالمثل که به وضع خانوادگی زوجه داشته است در تعیین مهرالمتعه وضعیت مالی زوج را مدنظر قرار می دهند،  به طور خلاصه مهرالمتعه مهری است که در نکاح مفوضه البُضع شوهر به زن مطلقه خود که با او نزدیکی نکرده می دهد برای تعیین این مهر برخلاف مهرالمثل مرد از حیث وضعیت مالی مرد مد نظر قرار می گیرد.
۵.مفوضه البضع: زوجه را در عقد نکاحی که دائم بوده و مهر ذکر نشده باشد با شرط عدم مهر شده باشد مفوضه النضع نامند.
۶. مفوضه المهر: زوجه را در نکاح دائم که تعیین مقدار مهریه را به اختیار شوهر یا زوجه یا ثالث گذاشته باشند، مفوضه المهر گویند.

7.مهریه عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن می‌تواند بلافاصله پس از عقد ازدواج، مهریه خود را مطالبه کند. در مهریه عندالمطالبه، زن نیازی به اثبات هیچ‌گونه شرطی برای مطالبه خود ندارد و می‌تواند هر زمان که خواست، مهریه خود را مطالبه کند.

8.مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، زن تنها در صورت استطاعت مالی مرد می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند. در مهریه عندالاستطاعه، زن باید ابتدا استطاعت مالی مرد را اثبات کند و سپس می‌تواند اقدام به مطالبه مهریه نماید

شرط برقراری مهریه

مطابق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به محض جاری شدن صیغه عقد بین زن و مرد، زوجه به عنوان مالک مهریه شناخته می‌شود و زوج باید در صورت درخواست مهریه توسط زوجه آن را به طور تمام و کمال بپردازد. برای دریافت مهریه توسط زن شرط تمکین یا عدم تمکین ملاک نخواهد بود و مرد موظف است مهریه را طبق قانون کشورو با لحاظ انواع آن  به زن بپردازد.

مراحل “مطالبه مهریه” به دو روش زیر امکان پذیر است:

1. 1. از طریق اداره ثبت: در این روش، زن باید با مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک محل سکونت شوهر، درخواست صدور اجراییه مهریه کند. اداره ثبت پس از بررسی مدارک و احراز هویت زن، اجراییه مهریه را صادر می کند.پس از صدور اجراییه، زن می تواند با مراجعه به دفتر اسناد رسمی، اموال شوهر را توقیف کند. اموال توقیف شده به مزایده گذاشته می شود و مبلغ حاصل از مزایده به عنوان مهریه زن پرداخت می شود.

2.از طریق دادگاه: در این روش، زن باید با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را تنظیم و ثبت کند دادگاه پس از بررسی دادخواست و مدارک، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند. حکم دادگاه قطعی و لازم الاجرا است.در صورتی که مرد از پرداخت مهریه خودداری کند، زن می تواند با مراجعه به اجرای احکام مدنی دادگاه، حکم دادگاه را اجرا کند

با توجه به اینکه مهریه به نوعی دین مالی مرد به زن میباشد فلذا

مستثنیات دین در مهریه

زمانی که عقد نکاح میان زن و مردی جاری می‌شود، به محض جاری شدن عقد نکاح، مرد متعهد به پرداخت مهریه به زن می‌شود و هر زمان که زن تقاضا کرد و یا زمانی که خواستند به هر دلیلی از هم جدا شوند، مرد باید به این تعهد عمل کرده و مهریه را پرداخت کند. حال اگر زن تقاضای مهریه خود را کرد و مرد از پرداخت آن امتناع ورزید، زن به عنوان طلبکار این حق را دارد که اقدام به توقیف اموال مرد اعم از منقول و غیرمنقول به منظور وصول مهریه خود بکند.

در حقیقت مستثنیات دین در مهریه تفاوتی با مستثنیات در سایر انواع دین ندارد. به طور کلی هرگاه شخصی در برابر شخص دیگری متعهد می‌شود که مبلغی را پرداخت کند، اگر از این پرداخت امتناع بورزد، شخص متعهدله این حق را دارد برای دریافت طلب خود به دادگاه مراجعه کرده و درخواست توقیف اموال بدهکار را بدهد.اگر برایتان سوال پیش آمده که برای رسیدگی به مستثنیات از دین در مهریه کدام مرجع صالح است؟ باید پاسخ دهیم که در این مورد هم دادگستری صلاحیت رسیدگی دارد و هم مراجع دیگری مانند اداره ثبت اسناد و املاک، اداره دارایی و… . حتی اداره کار نیز می‌تواند دستور توقیف اموال شخصی را صادر کند.در زمان اجرای حکم مهریه مشکلات متعددی ممکن است به وجو بیاید؛ به عنوان مثال امکان دارد زوجه فهرستی از اموال مرد را که جزو مستثنیات از دین است معرفی کند و یا آنکه مرد درمورد اموال معرفی شده از سوی زن ادعا کند که در دسته مستثنیات قرار دارند. به این مسئله دادگاه رسیدگی خواهد کرد. به این صورت که ماموری را به محل اعزام می‌کند تا از مرد درباره مستثنیات بودن اموالش تحقیق کند. مرد در زمان صدور رای از دادگاه، این حق را دارد که در دادگاه تجدیدنظر به آن اعتراض کند.